دارو های ضد افسردگی (Antidepressants)

داروهای ضد افسردگی علائم بیماری افسردگی را از بین می برند، این داروها در دهه 1950 به بازار آمدند و از آن زمان به طور مرتب استفاده می شوند.

 

امروزه حدود  30 نوع داروهای ضد افسردگی از 4 گروه مختلف وجود دارد:

1. تری سیکلیک ها (Tricyclics)
2. مونو- آمینو اُکسیداز  (MAOI)
3. سلکتیو- سروتونین (SSRIs)  
4. سروتونین و نورآدرنالین (SNRIs)

 

داروهای ضد افسردگی چگونه تاثیر می کنند؟

جواب قطعی برای این سوال وجود ندارد، اما به نظر میرسد که داروهای ضد افسردگی فعالیت بعضی از مواد شیمیایی مغز به نام نوروترانسمیترها را افزایش می دهند. در  افسردگی غالباً سروتونین و نورآدرنالین که هر دو جز نوروترانسمیتر ها هستند، دچار اختلال می شوند.

 

داروهای ضد افسردگی در چه مواردی تجویز می شوند؟

افسردگی متوسط و شدید، اضطراب شدید و حملات پانیک، اختلالات وسواسی- جبری، دردهای مزمن، اختلالات تغذیه ای  (Eating Disorders)، اختلال استرسی پس از سانحه.

لازم به ذکر است که معمولا برای افسردگی خفیف دارو تجویز نمی شود.

اگر نمی دانید چرا داروی ضد افسردگی برای شما تجویز شده، از پزشک خود بپرسید.

 

داروهای ضد افسردگی تا چه حد موثر هستند؟

بعد از 3 ماه درمان 50 تا 65  درصد افراد بهبودی چشمگیر پیدا می کنند، در حالیکه این درصد برای افرادیکه دارونما (پلاسبو) استفاده کنند 25 تا 30 میباشد. این نکته که بعضی افراد با دارونما بهتر میشوند شاید جالب به نظر برسد، ولی لازم است بدانید که این اثر مشابه اثری است که مسکن ها میتوانند روی احساس ما داشته باشند. از طرف دیگر هر داروئی  که ما استفاده می کنیم، مقداری از اثر خود را مدیون داشتن نام دارو  بر خود دارا می باشد، به این معنی که افراد گاهی صرف اینکه فکر می کنند دارو استفاده می کنند احساس بهتری پیدا می کنند.

 

آیا داروهای ضد افسردگی جدید بهتر از داروهای ضد افسردگی قدیمی هستند؟

بله و نه. داروهای ضد افسردگی قدیمی تر (تری سیکلیک ها)به همان اندازه داروهای جدید موثر می باشند، اما داروهای جدید اثرات جانبی کمتری دارند. یک نکته مهم این هست که اگر فردی تعداد زیادی از این دارو را یکباره استفاده کند (به طور اتفاقی یا به منظور خودکشی)، چندان خطرناک نیستند

 

آیا داروهای ضد افسردگی عوارض جانبی دارند؟

بله، پزشک شما در این زمینه شما را راهنمائی می نماید و درعین حال لازم هست که شما وی را از هرگونه بیماری دیگرخودتان آگاه سازید. در زیر فهرستی از عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی مختلف آورده شده است.

 

1. تری سیکلیک ها (Tricyclics)

خشکی دهان ، لرزش خفیف، تپش قلب، یبوست، خواب آلودگی و افزایش وزن از عوارض شایع این دسته داروها می باشند. در افراد سالخورده عوارض دیگری مانند گیجی، کندی در شروع و توقف جریان ادرار، افت فشارخون وگاهاً ازدست دادن تعادل وافتادن، ممکن است اتفاق بیفتد. اگر بیماری قلبی دارید بهتر هست از این گروه  ضد افسردگی ها استفاده نکنید. مردها ممکن هست دچار اختلالاتی در نعوظ و یا انزال دیررس شوند. استفاده یکباره تعداد زیادی از این دارو (به منظور خودکشی) می تواند بسیار خطرناک باشد.

 

 .2سلکتیو- سروتونین (SSRIs)

 در طی دو هفته اول  ممکن است احساس تهوع و اضطراب بیشتری کنید. بعضی از این داروها می توانند باعث سوء هاضمه بشوند ولی اگر همراه غذا میل شود این مسئله برطرف خواهد شد. از عوارض جانبی دیگر این گروه می توان، ایجاد اختلال در عملکرد جنسی را نام برد. مواردی از پرخاشگری نیز گزارش شده که البته این تعداد زیاد نمی باشد آگاهی داشتن  از عوارض جانبی  این داروها  ممکن هست نگران کننده باشد، خصوصاً اینکه بروشور همراه دارو، حتی عوارض جانبی بیشتری را ذکر میکند که ممکن است به نگرانی شما بیا فزاید. اما بیشتر افراد، دچار هیچ عوارض جانبی نمی شوند و یا شکل  خفیفی از عوارض جانبی  را تجربه میکنند. عوارض جانبی غالباً در عرض چند هفته برطرف خواهد شد. اما داشتن لیست آنها مهم است چون در صورتیکه دچار عوارض جانبی بشوید متوجه آن خواهید شد و می توانید با پزشک خود مشورت کنید عوارض جانبی جدی مانند، اختلال جریان ادرار، گیجی، فراموشی و از دست دادن تعادل و افتادن، در افراد جوان و میان سال به ندرت اتفاق می افتد. داشتن افکار خودکشی یا خودآزاری در افرادی که افسرده هستند امر شایعی می باشد، درصورت  داشتن این افکار با پزشک خود صحبت کنید. این افکار به محض بهتر شدن افسردگی، برطرف خواهد شد.

 

3. سروتونین و نورآدرنالین (SNRIs)

عوارض جانبی آنها مشابه با SSRIs بوده ولی ونلافاكسين1 برای كسانی كه مشكل جدی قلبی دارند، تجويز نمی ‌شود. اين دارو ممكن است باعث افزايش فشارخون  شود بنابراين فشارخون بايد اندازه گيری شود.

4. مونو آمینو اکسیداز (MAOIs)

اين نوع ضد ‌افسردگی ها اين روزها بندرت تجویز می ‌شوند. اگراین دسته داروها، همراه با غذاهایی که حاوی ماده‌ای موسوم به تيرامين هستند مصرف شوند، می ‌توانند باعث افزایش فشارخون شوند. اگر نیاز به  مصرف آنها داشته باشيد دكترتان ليست غذاهایی را كه بايد پرهيز كنيد، به شما می ‌دهد.

 

رانندگی يا كار با ماشين آلات

برخی ضد‌ افسردگی ‌ها باعث خواب آلودگی شده و واكنش‌های شما را كند می ‌سازند(داروهای قديمی ‌تر احتمالا  بیشتراين اثر را دارند)اما، برخی از آنها می ‌توانند هنگام رانندگی هم تجويز شوند. ولی بخاطر داشته باشيد كه افسردگی به خودی خود در تمركز شما اختلال ايجاد می ‌كند و می تواند باعث افزایش ریسک تصادف ‌شود. اگر ترديد دارید، قبل از اقدام به رانندگی وضعیت خود را با دکترتان در ميان بگذاريد و نظرش را جویا شوید.

 

آيا ضد‌ افسردگی ‌ها اعتياد آورند؟

داروهای ضد افسردگی باعث ایجاد اعتيادی كه افراد  با مصرف آرام بخش ها، الكل يا نيكوتين پیدا میکنند، نمی شوند، زیرا با قطع آنها میل به مصرف مجدد آنها نخواهيد داشت.

هر چند دراین مورد هنوز بايد بحث و تحقیق شود، زیرا عليرغم نداشتن علائم اعتياد، تا يك سوم افرادی كه SSRIs  و SNRIs را قطع كرده‌اند علائم سندرم قطع را داشته‌اند. اين موارد عبارتست از: احساس ناراحتی در معده، علائم شبيه سرماخوردگی، اضطراب، گيجی، روياهای زنده در شب، احساساتی در بدن كه شبيه شوك الكتريكی است.

در اكثر افراد اين علائم فوق ملايم است، ولی برای عده كمی از افراد می ‌تواند شديد باشد. اين علائم عمدتاً با مصرف پروگزتين با نام تجارتی سروگزات و ونلافاكسين با نام تجارتی افکسور رخ می ‌دهد. برای جلوگیری از این موضوع، معمولاً كاهش تدریجی دوز ضد ‌افسردگی ها قبل از  قطع ناگهانی آنها توصیه می شود.

 عده‌ای گزارش كرده‌اند كه بعد از مصرف SSRIs برای چند ماه، و قطع آن، احساس کرده اند که به دارو معتاد شده‌اند، اما بيشتر دكترها معتقدند ‌كه اين علائم در واقع به علت بازگشت افسردگی است و نه به علت اعتیاد  به مصرف ضد افسردگی ها. كميته ايمنی داروها در بريتانيا مدارك موجود را در سال 2004 مرور كرده و نتيجه گرفته كه بر طبق معيارهای  بين المللی، هیچ گونه شواهدی دال بر اينكه مصرف SSRIs و  ضد‌افسردگی های مرتبط، باعث وابستگی شديد يا بروز  سندروم وابستگی شوند وجود ندارد.

 

ضد افسردگی های SSRIs، تمايلات به خودكشی و جوانان

شواهدی از افزايش افکار خودكشی (و نه الزاماً اقدام به خود کشی) و عوارض جانبی ديگر در  جوانان مصرف كننده ضد‌افسردگی ها ديده شده است. بنابراين مصرف SSRIs در نوجوانان زير 18 سال مجاز نيست. هرچند، بر طبق دستورالعمل  موسسه  نایس2 مصرف فلوگزتين كه يك SSRIs است در افراد زير هيجده سال، منعی ندارد. شواهدی دال بر افزايش افکار خودكشی و یا خودآزاری در افراد بالای 18 سال که ضد افسردگی ها را مصرف می کنند، ديده نشده است. اما از آنجايی كه جوانان بيشتر از بزرگسالان دست به خودكشی می ‌زنند، بنابراين اگر این گروه مصرف کننده ضد افسردگی ها هستند، بايد بيشتر مراقب آنها بود.

 

مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری

در زمان حاملگی‌ بهتر است که از مصرف داروها اجتناب شود و یا به حداقل ممکن کاهش داده شود. اما اگر شما جزو آندسته از افراد هستید که نیاز به دارو دارید، در مورد مزایا  و مضرات مصرف دارو در دوران حاملگی‌ با پزشکتان مشورت کنید و همچنین به موارد زیر توجه کنید:

• شدت بیماری شما در گذشته
• اثر بیماریتان روی شما و فرزندتان
• آگاهی‌ از جدیدترین توصیه‌ها در مورد مصرف داروهای ضد افسردگی در حاملگی‌
• درمان‌های جایگزین دارویی مانند شناخت ‌رفتار درمانی

 

مصرف داروهای ضد افسردگی در طول دوران شیردهی

 تعداد زیادی از مادران به مصرف داروهای ضد افسردگی در طول دوران شیردهی ادامه میدهند. در این مورد هم بهتر است در مورد مزایا و مضرات مصرف دارو‌ با پزشکتان مشورت کنید و همچنین به موارد زیر توجه کنید:

• مزایائ شیر دهی‌
• چه مقدار از دارو وارد شیر شما میشود
•  ریسک عود مجدد بیماری اگر شما داروی ضد افسردگی تان را بعد از زایمان تغییر دهید
•  در نظر گرفتن شرایط  نوزادان  نارس و یا دارای مشکلات جسمی‌

تاثیر داروهای ضد افسردگی بر نوزاد

 مقدار ناچیزی از داروهای  ضد افسردگی از طریق شیرمادر به نوزاد منتقل می گردد. نوزادان پس از چند هفته اول  تولد به علت کارا بودن کلیه ها و کبدشان، همانند بزرگسالان، قادر هستند که داروهای ضدافسردگی دریافت شده از طریق شیر را تجزیه و دفع کنند، بنابر اين خطر جدی متوجه نوزاد نمی باشد. بعضی داروهای ضد افسردگی، مانند آمیتریپتیلین و نورتریپتیلین  به مقدار بسیار کمی در شیر ترشح می شوند. در این مورد می توانید از پزشک یا  دکتر داروساز خود سوال کنید. با توجه به اثرات مفيد شیردهی بنظر میرسد بهتر است حتی در مواردی که مادر داروی ضد افسردگی مصرف می کند، به شیردهی ادامه دهد.

 

ضد افسردگی ‌ها چگونه بايد مصرف شوند؟

با دكترتان در چند هفته اول شروع مصرف در تماس باشيد. برای  برخی داروهای تری سيكليك قديمی ‌تر، شروع با  دوز كمتر و بالا بردن آن درعرض چند هفته بهتر است. بنابراین اگر با دكترتان در تماس نباشید، دوز داروئی کافی را دریافت نخواهید کرد. اما در مورد قرص‌های SSRIs معمولا نیازی به افزایش دوز نمی باشد.

دوزی كه شروع می‌‌كنيد معمولا دوزی است كه آنرا ادامه خواهید داد. مصرف دارو را به علت عوارض جانبی قطع نکنید، بسياری از این عوارض در عرض چند روز از بین خواهند رفت. قرص‌ها را قطع نكنيد مگر اينكه اثرات جانبی واقعاً ناخوشايند باشند، اگر چنين بود، بلافاصله  دكتر خود را مطلع نمائید. اگر احساس می کنید افسردگی تان بدترشده است،  دكترخود را مطلع نمائید چرا كه ممکن است نیاز باشد که  داروی دیگری برای تان تجویز گردد. همچنین اگر دچار اضطراب یا بی قراری شده اید باید دکترتان را در جریان امر قرار دهید.

داروی ضد افسردگی خود را هر  روز مرتب مصرف كنيد، درغير اين صورت، موثر نخواهند بود. داروهای ضد افسردگی  سریع  اثر نمی ‌كنند، کمی تحمل داشته باشید. در بيشتر افراد 2-1 هفته طول می کشد تا اثرات  قرص  معلوم ‌شود ولی گاهی ممکن است برای مشاهده تاثیر کامل  تا 6 هفته زمان نیاز باشد. در مصرف دارو استقامت داشته باشيد. چرا که  قطع زود هنگام دارو، شایع ترين‌ علت عدم بهبود و یا بازگشت افسردگی است  ـ  سعی کنید الکل مصرف نکنید. الكل  میتواند افسردگی شما را تشديد ‌‌كند،  ضمن اینکه مصرف آن با داروهای ضد افسردگی تداخل دارد (باعث افت سطح هوشیاری و خواب آلودگی  می شود)، اين امر منجر به مشكلاتی در رانندگی يا هر چيزی كه نياز به تمركز دارد، می انجامد.

داروهای ضد افسردگی را از دسترس اطفال دور نگه داريد. اگر وسوسه شدید که با مصرف یکباره تعداد زیادی قرص خودکشی کنید، سريعاً  دكترتان را در جریان  بگذاريد و قرص‌هايتان را به فرد ديگری بدهيد تا برايتان نگه دارد ـاگر هنگام تغيیر دوز دارویتان، دچار  تغييرات عمده احساسی شدید، پزشکتان را در جریان  بگذارید.

 

چه مدت باید دارو مصرف شود؟

ضد افسردگی ‌ها لزوماً عامل افسردگی را درمان نمی كنند. بدون هيچ درمانی، بيشتر افسردگی ‌ها بعد از 8 ماه بهتر می ‌شوند. اگر قبل از 8 يا 9 ماه دارو را قطع كنيد، احتمالاً علائم افسردگی باز می ‌گردد. در حال حاضر توصيه می ‌شود، حداقل تا شش ماه بعد ازاحساس بهبودی، مصرف داروهای ضد افسردگی ادامه یابند. گاهی یافتن علت افسردگی می تواند بسیار مفید باشد و باعث شود احتمال بازگشت افسردگی بطور قابل ملاحظه ای کاهش یابد. اگر دو يا بیش از دو حمله افسردگی داشته‌ايد، درمان را  بايد حداقل برای  دو سال ادامه دهید.

 

اگر افسردگی عود كند (باز گردد)

برخی افراد بارها دچار افسردگی شديد می ‌شوند. حتی وقتی كه بهتر می ‌شوند، بايد چند سال داروی ضد افسردگی استفاده کنند تا افسردگی آنها مجدداً باز نگردد. اين امر در افراد سالخورده شایع تراست. برای برخی از این  افراد، داروهای دیگر مثل ليتيم تجویز می ‌شود، ضمن اینکه روان درمانی علاوه بر مصرف قرص می ‌تواند مفيد باشد.

 

اين قرصها چه اثری برزندگی مان خواهند داشت؟

افسردگی تجربه ناخوشايندی است و می ‌تواند روی  عملکرد و احساس لذت شما از زندگی تاثیر نامطلوب بگذارد. داروهای ضد افسردگی ‌ می‌‌توانند به بهبود سريعتر شما كمك كنند. این دارو ها  توسط  پزشک شما تجويز شده و به جز عوارض جانبی ذکر شده در بالا ، اصولاً تاثیر دیگری نباید بر روی زندگی داشته باشد. افرادی كه اين قرصها را مصرف می کنند، به ويژه قرصهای نسل جديدتر، معمولا به فعالیتهای  اجتماعی و عادی خود  ادامه می دهند. اگر افسردگی شما  مزمن  باشد، ممکن است نزدیکان  شما (به عنوان مثال همسر)  به خلق و خوی افسرده شما عادت کرده باشند.  برخی افراد  گزارش كرده‌اند كه  به تدریج که افسردگی شان  بهتر شده و ديد بهتری پيدا كرده‌اند، با نزدیکان خود  دچار مشکل شده اند. اين می ‌تواند باعث بروز اصطكاك و سو تفاهم بین طرفین  شود، به این دلیل بهتر است  افراد از این موضوع آگاه باشند و در صورت  مواجه با آن، بتوانند در این باره با یکدیگر صحبت کنند و یا در صورت لزوم از پزشک خود راهنمایی بگیرند.

 

چه خواهد شد اگر از اين داروها مصرف نكنيم؟

نظر دادن در این باره آسان نیست. بستگی به علت تجويز آنها، شدت افسردگی شما و مدت ابتلا به افسردگی دارد. بيشتر افسردگی ‌ها پس از حدود 8 ماه به طور خودبه خود درمان می ‌شوند. اگر افسردگی شما خفیف است بهتر است از یکی از  روشهای درمانی زیر بهره بگيريد. در صورتی که نمی توانید یکی از این روش ها را انتخاب کنید، با دكترتان مشورت  كنيد.

 

چه روشهای درمانی دیگر برای افسردگی وجود دارند؟

تنها مصرف قرص كافی نيست. پيدا كردن راههائی که بتوانند باعث ایجاد حس بهتری در شما شود هم مهم می باشد چرا كه شانس برگشت افسردگی را کم می کند. اين راه ها می ‌تواند شامل: کسی که بتوانید با او صحبت کنید،  ورزش کردن به طور منظم، كاهش مصرف مشروبات الکلی، تغذیه  سالم و كافی، تکنیک های خود درمانی که کمک به آرامش شما میکنند،  و پيدا كردن راهی برای حل مسائلی  كه در ابتدا باعث بروز افسردگی در شما شده اند، باشد.

روان درمانی

روشهای روان درمانی موثر و متفاوتی برای درمان افسردگی وجود دارد.

مشاوره در افسردگی خفیف مفيد است و تكنيك‌های حل مشكل در درمان  افسردگی که به علت  مشكلات زندگی ايجاد شده مفيد است. رفتار درمانیِ شناختی، به شما كمك می ‌كند به  شناخت بهتری از  طرز تفکرتان نسبت به خودتان، افراد دیگر و دنيای اطراف پيدا كنيد.

روشهای درمانی گياهی: گیاهی موسوم به St Johns Wort برای افسردگی وجود دارد که از گیاه هيپريكم (Hypericum) گرفته شده و بدون نسخه ارائه می شود.

روشنايی: بعضی افراد در طی زمستان  دچار افسردگی شده و در زمانی که روزها  آفتابی و بلند است بهبود میابند. اين حالت، اختلالِ خلقیِ فصلی نامیده میشود. در اين شرايط ممكن است استفاده از جبعه نور مفید باشد، که در واقع یک منبع نور روشن است که میتوانید در طی زمستان هر روز وبه مقدار معینی از آن استفاده کنید. این در واقع کمبود نور در زمستان را جبران میکند.

 

مقایسه اثر درمانی ضد افسردگی ها با روشهای درمانی ذکر شده:

نتايج اخير نشان داده كه دریک دوره  يك ساله، بسياری از اين روان درمانی ‌ها به  اندازه داروهای ضد‌افسردگی موثر بوده‌اند. بطور کلی پذيرفته شده كه ضد افسردگی ها سريعتر عمل می ‌كنند. برخی مطالعات نشان داده كه تركيب ضد افسردگی ها با روان درمانی بهترين نتیجه را در بر خواهد داشت. متاسفانه تعدادی از اين  روشهای درمانی در برخی قسمتهای كشور در سیستم بهداشتی موجود نيست داروی گیاهی هيپركيوم  که در آلمان به طور شایعی استفاده می شود، در افسردگی خفیف به اندازه داروهای ضدافسردگی  موثر است گرچه در مورد اثر آن بر افسردگی های متوسط تا  شديد شواهد مستدلی تقریباً وجود ندارد. ورزش و مطالعه كتابهای روانشناسی که بر اساس رفتار درمانیِ شناختی تالیف شده اند، می ‌توانند درمانهای موثری برای افسردگی باشند.

ضد افسردگی ‌هايی كه معمولاً استفاده می ‌شوند عبارتند از:

نام دارو		نام تجارتی دارو		گروه
آمي‌تريپتيلين	Amitriptyline	تریپتیزول	Tryptizol	تری سيكليك
كلومیپيرامين	Clomipramin	آنا فرانيل	Anafranil	تری سيكليك
سيتالوپرام	Citalopram	سيپراميل	Cipramil	SSRI
دوسولپين	Dosulpine	پروتيادن	Prothiaden	تری سيكليك
دوگزپين	Doxepine	سينكوآن	Sinequan	تری سيليك
فلوكستين	Fluoxtine	پروزاك	Prozac	SSRI
ايمی ‌پرامين	Imipramine	توفرانيل	Tofranil	تری سيكليك
لوفپرامين	Lofepramine	گامانيل	Gamanil	ترسيكليك
ميرتازاپين	Mirtazipne	زيسپين	Zispin	NaSSA
موكلوبميد	Moclobemide	مانريكس	Manerix	MAOI
نورترپتيلين	Nortriptyline	آلگرون	Allegron	تري سيكليك
پروگزتين	Paroxetine	سروگزات	Seroxat	SSRI
فنلزين	Phenelzine	نارديل	Nardil	MAOI
ربا گزتين	Reboxetine	ادروناكس	Edronax	SNRI
سرترالين	Sertraline	لوسترال	Lustral	SSRI
ترانيل سيپرومين	Tranylcypromine	پارنایت	Parnate	MAOI
ترازودون	Trazodone	موليپاكسين	Molipaxin	مرتبط با ترسيكليك
ونلافاكسين	Venlafaxine	افكسور	Efxor	SNRI

منبع: کالج سلطنتی روانپزشکان انگلستان

برای تهیه داروهای ضد افسردگی می توانید با واحدهای فروش شرکت پخش سراسری محیادارو در سراسر کشور تماس حاصل فرمایید - محیادارو